Uzun pozlama tekniği ile fotoğraf çekmeyi çok seviyorum. ND (Neutral Density) ve polarize filtreler de bu sebeple en favori ekipman listemin içinde yer alıyor ve her zaman yanımda taşıyorum.
ND filtreler tıpkı güneş gözlüğü gibi vazife görüyor. Işığı önemli ölçüde keserek pozlama süresini uzatmanıza olanak sağlıyorlar. Böylece çok sevdiğim sudaki tül etkisi, bulutlardaki kayma etkisi, taşıtların uzayan ışıkları gibi etkileri fotoğraflarıma yansıtabiliyorum. Bu etkiler fotoğrafa zaman ve hareket etkisi katıyor. Aynı zamanda göz ve estetik zevkime de hitap ediyor.
ND filtreleri sabit ve dereceli (graduated) filtreler olarak iki ana grupta toplayabiliriz. Ben yazımda sabit ND filtrelerden bahsedeceğim.
Sabit filtreler, basitçe koyu renk camlar gibi görünüyor ve ışığı kesme kapasitelerine göre çeşitli derecelerde satılıyor – 3, 6, 10, 15 stop gibi. Uzun pozlama fotoğrafçıları tarafından en çok tercih edilenler 10-stop filtreler ve yakın zamanda piyasaya çıkan 15-stop filtreler.
Peki, bu koyu renkli camlar ışığı ne kadar kesiyor ve pozlama süresini ne kadar uzatıyor? Formül basit. 3-stop bir ND filtre pozlama süresini 23 katı kadar yani 8 katı kadar, 10-stop bir filtre 210 katı yani 1.024 katı kadar uzatıyor. Yani lensinize filtre takılı olmadan, aynı ISO ve diyafram ayarını kullandığınız bir karede, 1/100 sn enstantane hızı olan bir pozlama 10-stop bir filtre ile yaklaşık 10 sn’lik bir pozlama süresine uzatılabiliyor.
Ben fotoğraf çekerken lensimin en keskin olduğu diyafram değerini kullanmaya özen gösteriyorum. Diyaframın en kısık olduğu değerlerde genellikle keskinlik azaldığı için o değerleri pek kullanmamaya çalışıyorum.
Bulutların hareket hızı veya deniz veya göldeki dalgalanma seviyesine göre, aynı zamanda nasıl bir etki yaratmak istediğime göre, pozlama süresini uygun şekilde uzatmaya gayret ediyorum.
Örneğin sudaki akış etkisini yakalamak, akarsu ve dalga hareketini vermek istiyorsam daha kısa pozlama süreleri yeterli oluyor, yani 3 veya 6 stop filtreleri kullanıyorum. Hatta bazen ışığın az olduğu yerlerde polarize filtre bile yeterli olabilir (polarize filtreler ışığı 1,5-2 stop kesiyor). Dümdüz bir deniz veya akıp giden bulutlar için daha uzun süreli pozlamaları tercih ediyorum.
Bana göre filtreleri etkin kullanmak bolca pratik yapmakla birlikte makineniz, lensiniz ve ortamdaki ışık ve hava koşullarını iyi tanımanız ve birleştirebilmenize bağlı. İstediğiniz etkiyi yakalayabilmek için zamanla hangi pozlama değerleri ile nasıl bir etki elde edeceğinizi kendiniz anlayabilir ve kestirebilir olmalısınız. Diyafram ve enstantane değerlerini bir başka fotoğrafa bakarak alıp uygulamak hem sizin o anda çekim yaptığınız ortama uygun olmayabilir, hem de kendi yaratıcılığınızı ortaya koymanızın önüne geçer. Fotoğraflarımın altına EXIF değerlerini yazmama sebebim de bu 🙂
Gelelim filtreleri nasıl kullanacağımıza. Ben önce filtre takılı olmadan kadrajımı, ışık ve pozlama değerlerimi ayarlıyorum. Makinenizin bir tripod üzerinde veya sabit bir zemin üzerinde olması gerektiğini hatırlatırım. Sonra da kullanacağım filtreye göre olması gereken pozlama süresini hesaplıyorum ve ayarlarımı yapıp çekime başlıyorum.
ND filtreler iki değişik formda bulunuyor. Bunlardan ilki lensinize çevirerek takabileceğiniz, lensinizin çapıyla eş çapa sahip daire şeklindeki filtreler. Diğeri ise lensinizin etrafına bir filtre tutucu yerleştirerek ve lensinize bir adaptör halkası takarak kullanacağınız kare şeklindeki filtreler. Bu filtrelerin kullanımı lensinize çevirerek takacağınız yuvarlak filtrelere göre daha az pratik. Bu sebeple çoğu fotoğrafçı arkadaşım ilk seçeneği tercih ediyor. Ben ikinci seçeneği tercih ediyorum.
Püf noktalar:
ND filtre kullandığınız zaman pozlama süresi uzayacağı için bir tripod, uzaktan kumanda ve kronometreye ihtiyacınız olacak.
Çoğunlukla Bulb modunda çekim yapacağınız için mutlaka pozlama süresini hesaplayacak bir hesap makinesi kullanmanızı tavsiye ederim. Hesaplamayı kendinizin yapmasına bile gerek yok, akıllı telefonlarınız üzerinden kullanılabileceğiniz çok sayıda aplikasyon mevcut.
ND filtreler çok koyu olduğu için (10-stop ve üzeri) lensinizin önüne yerleştirdikten sonra makineniz netleme yapamayabilir. Böyle bir durumla karşılaşacak olursanız filtreyi takmadan netlemenizi yapıp lensinizi Auto Focus’tan Manuel Focus’a alıp daha sonra filtrenizi takarak çekiminizi yapabilirsiniz.
Çok uzun sürelerde çekim yapacağınız için vizörden ışık girmemesine özen göstermenizi tavsiye ederim. Bunun için vizör kapağınızı kapatmayı unutmayın.
Bazı ND filtreler daha sıcak veya daha mavi tonlarda olabilirler. Bunu çekim sonrası yapacağınız beyaz dengesi (White Balance) ayarıyla düzeltebilirsiniz.
Bir yanıt yazın